Accueil - Sommaire
La méditation
Activités - Groupes
L'enseignant
Toucher le cœur
Les rendez-vous
Qu'est-ce que le Zen ?
Orient-Occident
Essais
Causeries
Enseignements
Textes classiques
Télécharger
Le réseau BASE
Le blog zen
Bodhidharma
Dôgen
Gudô
Jiun sonja
Album photos
Expériences
Digressions
Humour
Bouquins
FAQ
Poésie
Section membres
Mises à jour
Plan du site
Nous soutenir
Mentions légales


Une recherche rapide par mot-clé sur le site ?



Recevoir la lettre d'information ainsi que la liste des mises à jour mensuelles :







La dhâranî de la grande compassion


Abondamment utilisée dans la plupart des rituels zen, la dhâranî de la grande compassion (jap. daihishin darani) est une formule d'invocation empruntée au tantrisme chinois. Il s'agit d'une supplique adressée à Avalokiteshvara, le bodhisattva de la compassion. La formule est enseignée par Avalokiteshvara lui-même dans Le sûtra de la grande compassion à mille mains et mille yeux (jap. Senju sengen daihishin gyô) : Qui la récitera sera sauvé des malheurs ! Ce texte eut une audience toute particulière en Extrême-Orient et la formule est utilisée par toutes les écoles bouddhistes japonaises.

Les dhâranî détiennent (le terme provient de la racine dhar-, "porter") un pouvoir par leur seule prononciation en sanskrit, langue sacrée par excellence. Elles ne sont donc pas traduites mais simplement translittérées et prononcées à la Chinoise ou à la Japonaise. Dans cette supplique, les termes de namah et de svâhâ, les formules oblatives habituelles des rituels tantriques sont répétées de nombreuses fois : l'orant se place, dans un rapport vibrant et émotionnel, sous la protection d'Avalokiteshvara.

Nous donnons les prononciations propres aux trois écoles zen japonaises, sôtô, rinzai et ôbaku. Les différences de prononciation entre les écoles sôtô et rinzai sont mineures. La prononciation de l'école ôbaku introduite au Japon par des moines chinois au XVIIe siècle reflète, elle, celle de l'époque Ming. Référence : Zengaku daijiten ("Le grand dictionnaire des études zen"), Komazawa Daigakunai, Taishûkan shoten, Tôkyô, 1978, volume additionnel, pp. 145-146. Les tirets indiquent un son long.

Amoghavajra (705-774) et Vajrabodhi (662-732), deux maîtres tantriques ont laissé des lectures en siddham, l'alphabet indien, de cette dhâranî permettant une traduction depuis le sanskrit (références canon bouddhique, Taishô, XX, 1113b et 1061). Leurs versions sont légèrement différentes de la version commune et ne permettent pas toujours une reconstitution exacte.

La version française donnée n'est qu'une première tentative de traduction.

Conformément au sûtra dans la version de Gabondatsuma, la dhâranî est divisée en 82 alinéas.



daihishin darani


[Sôtô] Dahishin darani : La dhâranî de la grande compassion
[Rinzai] Daihi enman muge jinshû : Le charme divin parfait et sans obstacle de la grande compassion
[Ôbaku] Senju sengen muge daihi darani : La dhâranî de la grande compassion sans obstacle à mille mains et mille yeux


[Sôtô] Na mu ka ra tan nô to ra ya- ya-
[Rinzai] Na mu ka ra tan no to ra ya- ya-
[Ôbaku] Nan mu ha ra ta no to ra e e
[Sanskrit] Namo ratna-trayaaya
Hommage aux trois joyaux !

[Sôtô] na mu o ri ya-
[Rinzai] na mu o ri ya-
[Ôbaku] nan mu o ri e
[Sanskrit] nama aaryâ-
Gloire au saint

[Sôtô] bo ryo ki- chi- shi fu ra- ya-
[Rinzai] bo ryo ki- chii shi fu ra- ya-
[Ôbaku] po ru tei sho po ra e
[Sanskrit] -valokitê"svaraaya
Avalokiteshvara,

[Sôtô] fu ji sa to bo- ya-
[Rinzai] ] fu ji sa to bo ya-
[Ôbaku] bu tei sa to po e
[Sanskrit] bodhisattvaaya
L'être d'éveil,

[Sôtô] mo ko sa to bo- ya-
[Rinzai] mo ko sa to bo ya-
[Ôbaku] mo ho sa to po e
[Sanskrit] mahaasattvaaya
Le grand être,

[Sôtô]mo- ko- kya- ru ni kya- ya-
[Rinzai] mo ko- kya ru ni kya ya-
[Ôbaku] mo ho kya ru ni kya e
[Sanskrit] mahaakaaru.nikaaya
Le grand compatissant !

[Sôtô] en
[Rinzai] en
[Ôbaku] an
[Sanskrit] O.m
Om ! [1]

[Sôtô] sa- ha ra ha- e-
[Rinzai] sa ha ra ha ei
[Ôbaku] sa po ra hô ei
[Sanskrit] sarva-bhaye-
À celui qui entre toutes les peurs

[Sôtô] shû tan nô ton sha-
[Rinzai] shu ta no- ton sha
[Ôbaku] su ta no ta se
[Sanskrit] -.su traa.na-karaaya tasmai [2]
Est le protecteur !

[Sôtô] na mu shi ki ri- to i mo- o ri ya-
[Rinzai] na mu shi ki ri- to i mô o ri ya-
[Ôbaku] nan mu shi ki ri to i mun o ri e
[Sanskrit] namask.rtvaa idam aaryâ-
Après avoir rendu hommage qu'ici le saint

[Sôtô] bo ryo ki- chi- shi fu ra- rin tô bo-
[Rinzai] bo ryo ki chii shi fu ra- ri to bo-
[Ôbaku] bo ru ki tei shi fu ra ren to po
[Sanskrit] -avalokitê"svaratavo
Avalokiteshvara se manifeste.

[Sôtô] na- mu- no- ra- kin ji-
[Rinzai] na mu no ra- ki ji
[Ôbaku] nan mu no ra kin chi
[Sanskrit] niilaka.nt.ha [3]
Gloire à celui qui a la gorge bleue !

[Sôtô] ki- ri- mo- ko- ho- do- sha- mi-
[Rinzai] ki ri- mo ko- ho do- sha- mi
[Ôbaku] hii ri mo ho po to sa min
[Sanskrit] naama-h.rdayam aavartayi.syaami
Puissé-je atteindre son cœur ! [4]

[Sôtô] sa- bo- o- tô jo- shu- ben
[Rinzai] sa bo- o to jo- shu ben
[Ôbaku] sa po o to chô shu pen
[Sanskrit] sarvârtha-saadhana.m "subham
Que tous les désirs soient exaucés ! Splendide !

[Sôtô] o- shu- in
[Rinzai] o shu in
[Ôbaku] o su in
[Sanskrit] ajeya.m
Plus de victoire possible

[Sôtô] sa- bo- sa- to- no- mo- bo- gya-
[Rinzai] sa bo sa to- no- mo bo gya-
[Ôbaku] sa po sa to no mo po ke
[Sanskrit] sarva-bhuutaanaa.m bhava
Pour tous les mauvais esprits.

[Sôtô] mo- ha- te- cho-
[ Rinzai] mo ha te chô
[Ôbaku] mo hô te chô
[Sanskrit] maarga-vi"sodhakha.m
Que les destinées soient purifiées !

[Sôtô] to- ji- to-
[Rinzai] to ji to-
[Ôbaku] ta chi to
[Sanskrit] tad yathaa
Ce n'est que ce qui suit :

[Sôtô] en o- bo- ryo- ki-
[Rinzai] en o bo ryo kii
[Ôbaku] an o po ru hii
[Sanskrit] o.m aaloke [suivi de âalokamati dans la version d'Amoghavajra]
Om ! La lumière

[Sôtô] ru- gya- chi-
[Rinzai] ryo gya chii
[Ôbaku] ru kya tei
[Sanskrit] lokaati-

[Sôtô] kya- ra- chi-
[Rinzai] kya ra chii
[Ôbaku] kya ru tei
[Sanskrit] kraante
Au-delà du monde !

[Sôtô] i- ki ri
[Rinzai] i ki ri
[Ôbaku] i hii ri
[Sanskrit] he he hare
Oh, soleil !

[Sôtô] mo- ko- fu ji sa- to-
[Rinzai] mo ko- fu ji sa to-
[Ôbaku] mo ho pu te sa to
[Sanskrit] mahaabodhisattva
Grand être d'éveil,

[Sôtô] sa- bo- sa- bo-
[Rinzai] sa bo sa bo-
[Ôbaku] sa po sa po
[Sanskrit] [pas d'équivalent chez Amoghavajra, une corruption]

[Sôtô] mo- ra- mo- ra-
[Rinzai] mo ra mo ra-
[Ôbaku] mo ra mo ra
[Sanskrit] smara smara
Garde en mémoire, garde en mémoire !

[Sôtô] mo- ki- mo- ki- ri- to- in
[Rinzai] mo ki mo ki- ri to in
[Ôbaku] mo hii mo hii ri to in
[Sanskrit] [pas d'équivalent chez Amoghavajra] h.rdaya.m
Le cœur !

[Sôtô] ku- ryo- ku- ryo- ke- mo-
[Rinzai] ku ryo- ku ryo- ke mo
[Ôbaku] kyu ru kyu ru ke mun
[Sanskrit] kuru kuru karma.m [suivi de saadhaya saadhaya chez Amoghavajra]
Fais, fais, l'acte !

[Sôtô] to- ryo- to- ryo- ho- ja- ya- chi-
[Rinzai] to ryo- to ryo- ho ja ya chii
[Ôbaku] to ru to ru ha shie e tei
[Sanskrit] dhuru dhuru vijayante
Garde, garde, le victorieux !

[Sôtô] mo- ko- ho- ja- ya- chii
[Rinzai] mo ko ho ja ya chii
[Ôbaku] mo ho ha shie e tei
[Sanskrit] mahaavijayante [pas d'équivalent chez Amoghavajra]
Le grand victorieux !

[Sôtô] to- ra- to- ra-
[Rinzai] to ra to ra
[Ôbaku] to ra to ra
[Sanskrit] dhara dhara
Tiens, tiens !

[Sôtô] chi ri ni-
[Rinzai] chi ri ni-
[Ôbaku] chii ri ni
[Sanskrit] dharêndrê-

[Sôtô] shi fu ra- ya-
[Rinzai] shi fu ra ya-
[Ôbaku] shi fu ra e
[Sanskrit] "svara
Le maître détenteur !

[Sôtô] sha- ro- sha- ro-
[Rinzai] sha ro- sha ro-
[Ôbaku] chie ra chie ra
[Sanskrit] cala cala
Agis, agis !

[Sôtô] mo- mo- ha- mo- ra-
[Rinzai] mo mo ha mo ra-
[Ôbaku] mo mo ha mo ra
[Sanskrit] amala vimala
Pur et détaché des souillures,

[Sôtô] ho- chi- ri-
[Rinzai] ho chi ri
[Ôbaku] mu tei ri
[Sanskrit] amala-muurte
Le corps pur !

[Sôtô] i- ki- i- ki-
[Rinzai] i ki- i- ki-
[Ôbaku] i ki i ki
[Sanskrit] ehy ehi
Viens, viens !

[Sôtô] shi- no- shi- no-
[Rinzai] shi no shi no-
[Ôbaku] shi no shi no
[Sanskrit] [pas d'équivalent, Amoghavajra a lokes"vara, maître du monde]

[Sôtô] o ra san fu ra sha- ri-
[Rinzai] o ra san fu ra sha ri-
[Ôbaku] o ra shi en fu ra se ri
[Sanskrit] [pas d'équivalent, Amoghavajra a raagavi.sam vinaa"saya, qui éteint la convoitise]

[Sôtô] ha- za- ha- zan
[Rinzai] ha za ha za-
[Ôbaku] ha sa ha shi en
[Sanskrit] [pas d'équivalent, Amoghavajra a dve.savi.sa.m vinaa"saya, qui éteint la haine]

[Sôtô] fu ra sha- ya-
[Rinzai] fu ra sha ya-
[Ôbaku] fu ra se e
[Sanskrit] [pas d'équivalent, Amoghavajra a mohacalavi.sa.m vinaa"saya, qui éteint l'ignorance]

[Sôtô] ku- ryo- ku- ryo- mo- ra-
[Rinzai] ku ryo- ku ryo- mo ra
[Ôbaku] fu ru fu ru mo ra
[Sanskrit] huru huru mala.m
Enlève, enlève les souillures

[Sôtô] ku- ryo- ku- ryo- ki- ri-
[Rinzai] ku ryo- ku ryo- ki ri
[Ôbaku] fu ru fu ru hii ri
[Sanskrit] huru hare [suivi de padmanaadha chez Amoghavajra]
Enlève, soleil !

[Sôtô] sha- ro- sha- ro-
[Rinzai] sha ro- sha ro-
[Ôbaku] so ra so ra
[Sanskrit] sara sara
Jaillis, jaillis !

[Sôtô] shi- ri- shi- ri-
[Rinzai] shi ri shi ri-
[Ôbaku] shi ri shi ri
[Sanskrit] siri siri
Apparais, apparais !

[Sôtô] su- ryo- su- ryo-
[Rinzai] su ryo- su ryo-
[Ôbaku] su ru su ru
[Sanskrit] suru suru
Avance, avance !

[Sôtô] fu ji ya- fu ji ya-
[Rinzai] fu ji ya- fu ji ya-
[Ôbaku] pu te e pu te e
[Sanskrit] budhya budhya
Éveille, éveille !

[Sôtô] fu do ya- fu do ya-
[Rinzai] fu do ya- fu do ya-
[Ôbaku] pu to e pu to e
[Sanskrit] bodhaya bodhaya
Qu'ils s'éveillent, qu'ils s'éveillent !

[Sôtô] mi- chi ri ya-
[Rinzai] mi chi ri ya-
[Ôbaku] mi te ri e
[Sanskrit] maitreya
Le bienveillant !

[Sôtô] no ra kin ji-
[Rinzai] no ra kin ji-
[Ôbaku] no ra kin chi
[Sanskrit] niilaka.n.tha [Amoghavajra a dar"sana]
À la gorge bleue !

[Sôtô] chi ri shu ni no-
[Rinzai] chi ri shu ni no-
[Ôbaku] chi ri shie ni no
[Sanskrit] [pas d'équivalent, Amoghavajra a kaamasya dar"sanam]

[Sôtô] ho ya mo no
[Rinzai] ho ya mo no
[Ôbaku] po e mo no
[Sanskrit] prahraadayamaana
Le joyeux !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen ! [5]

[Sôtô] shi do ya-
[Rinzai] shi do ya-
[Ôbaku] shi to e
[Sanskrit] siddhaaya [pas d'équivalent chez Amoghavajra]
À l'accompli !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] mo ko shi do ya-
[Rinzai] mo ko shi do ya-
[Ôbaku] mo ho shi to e
[Sanskrit] mahaasiddhaaya
Au grand accompli !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] shi do yu- ki-
[Rinzai] shi do yu ki
[Ôbaku] shi do yu kii
[Sanskrit] siddha-yogê-
À l'accompli, dans les pratiques !

[Sôtô] shi fu ra- ya-
[Rinzai] shi fu ra ya-
[Ôbaku] shippo ra e
[Sanskrit] "svaraaya
Le maître !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] no ra kin ji-
[Rinzai] no ra kin ji-
[Ôbaku] no ra kin chi
[Sanskrit] niilaka.n.thaaya
À celui qui a la gorge bleue !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] mo- ra- no- ra-
[Rinzai] mo ra no ra-
[Ôbaku] mo ra no ra
[Sanskrit] [pas d'équivalent, Amoghavaja a vaarahamukha, à celui qui a la tête d'un sanglier]

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] shi ra su- o mo gya- ya-
[Rinzai] shi ra sun o mo gya ya-
[Ôbaku] shi ra su en o mo ke
[Sanskrit] si.mhamukhaaya
À celui qui a la tête d'un lion !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] so bo mo ko shi do ya-
[Rinzai] so bo mo ko- shi do ya-
[Ôbaku] so po mo ho o shi to e
[Sanskrit] sarva-mahaasiddhaaya [pas d'équivalent chez Amoghavajra]
À tous les grands accomplis !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] sha ki ra- o shi do- ya-
[Rinzai] sha ki ra o shi do ya-
[Ôbaku] chie kii ra o shi to e
[Sanskrit] cakra-yuddhaaya
À celui qui brandit la roue !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] ho do mo gya shi do ya-
[Rinzai] ho do mo gya shi do ya
[Ôbaku] po to mo ke shi to e
[Sanskrit] [pas d'équivalent chez Amoghavajra]
À celui qui porte le lotus !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa [pas d'équivalent]
Amen !

[Sôtô] no ra kin ji- ha- gya ra ya-
[Rinzai] no ra kin ji- ha gya ra ya-
[Ôbaku] no ra kin chi po ke ra e
[Sanskrit][pas d'équivalent chez Amoghavajra]
À celui qui a la gorge bleue ! [la seconde partie n'a pas été reconstituée]

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa [pas d'équivalent chez Amoghavajra]
Amen !

[Sôtô] mo- ho ri shin gya ra ya-
[Rinzai] mo ho ri- shin gya ra ya-
[Ôbaku] mo ho ri shin ke ra e
[Sanskrit] [pas d'équivalent chez Amoghavajra]

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa [pas d'équivalent chez Amoghavajra]
Amen !

[Sôtô] Na mu ka ra tan nô to ra ya- ya-
[Rinzai] Na mu ka ra tan no to ra ya- ya-
[Ôbaku] Nan mu ha ra ta no to ra e e
[Sanskrit] Namo ratnatrayaaya
Hommage aux trois joyaux !

[Sôtô] na mu o ri ya-
[Rinzai] na mu o ri ya-
[Ôbaku] nan mu o ri e
[Sanskrit] nama aarya
Gloire au saint

[Sôtô] bo ryo ki- chi-
[Rinzai] bo ryo ki chii
[Ôbaku] po a kii pei
[Sanskrit] avalokitê-

[Sôtô] shi fu ra- ya-
[Rinzai] shi fu ra ya-
[Ôbaku] sho po ra e
[Sanskrit] -"svaraaya
Avalokiteshvara !

[Sôtô] so mo ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !

[Sôtô] shi te do- mo do ra ho do ya-
[Rinzai] shi te do- mo do ra- ho do ya-
[Ôbaku] an shi ten to man to ra pa to e [6]
[Sanskrit] sidhyantu mantra-padaaya
C'est accompli, aux phrases du mantra

[Sôtô] so- mo- ko-
[Rinzai] so mo ko-
[Ôbaku] so po ho
[Sanskrit] svaahaa
Amen !


Notes

[1] Le sûtra indique qu'après avoir prononcé la syllabe-germe Om, on élève la voix. [Retour].

[2] Le sûtra fait une césure : sa- ha ra ha- e- / shû tan nô ton sha qui ne correspond à pas celle du sanskrit sarva-bhaye.su / traa.na-karaaya tasmai. [Retour].

[3] La version de Amoghavajra ne possède pas de namah introducteur préférant la leçon niilaka.n.tha-naama-.h.rdayam. [Retour].

[4] Le sûtra indique qu'après aavartayi.syaami, on change de ton. [Retour].

[5] Svaahaa, est une formule interjective d'oblation rendue ici par "amen". [Retour].

[6] L'école ôbaku ajoute un "om" introducteur, an en lecture japonaise. [Retour].

Reproduction interdite.


Sur le site :

La dhâranî qui anéantit les malheurs, une autre formule sacrée utilisée dans la tradition zen.
La porte de l'ambroisie, le rituel tantrique d'offrande aux êtres affamés.
Les formules sacrées du zen, une synthèse à télécharger au format pdf.
Du kôan au mantra : Les rapports du Zen et du bouddhisme tantrique, un article de Bernard Faure.


Vous êtes ici : Sommaire général >>> Textes classiques >>> La dhâranî de la grande compassion



| Accueil - Sommaire | La méditation | Activités - Groupes | L'enseignant | Toucher le cœur | Les rendez-vous | Qu'est-ce que le Zen ? | Orient-Occident | Essais | Causeries | Enseignements | Textes classiques | Télécharger | Le réseau BASE | Le blog zen | Bodhidharma | Dôgen | Gudô | Jiun sonja | Album photos | Expériences | Les digressions | Humour | Les bouquins | La foire aux questions | Poésie | Section membres | Les mises à jour | Le plan du site | Nous soutenir | Mentions légales |